Donderdag 27 oktober 2022 hield fractievoorzitter Eylem Köseoglu haar inbreng bij de Algemene Beschouwingen over de begroting van 2023. In haar verhaal benadrukte Eylem dat Armoede en kansenongelijkheid niet aan het individu te wijten is, maar het gevolg van het collectief falen van het systeem. Er is gebrek aan een serieus offensief tegen die ongelijkheid door politiek Den Haag.
Hoewel we kritisch moeten blijven op Den Haag, ontslaat ons dat nog niet van de verplichting om de klappen deels op te vangen die de Zaanse inwoners nu vangen. En dat doet Zaanstad ook.
Lees haar inbreng hieronder.
“Voorzitter.
In Nederland is er toch helemaal geen armoede? En als je in Nederland wel arm bent en niet succesvol, is dat je eigen keuze en heb je dat aan jezelf te danken? Het wordt vaak gezegd, maar is onzin. Armoede is geen keuze.
Ik zat in groep 8 van basisschool Et Buut toen mijn leraar tegen mij zei: ‘Universiteit is een droom die nooit zal uitkomen voor jou’. Hij had het mis. Ik kreeg een te laag schooladvies. Op dat moment dacht ik dat dit onrecht alleen mij was aangedaan, tot ik later met meer mensen in aanraking kwam die ook te maken hebben gehad met onderadvisering en de studie niet hadden afgerond of school vroegtijdig hadden verlaten om te werken om hun ouders financieel te ondersteunen.
Ik vroeg mij af: wat maakt het dat iemand wel de eindstreep haalt en de ander niet. Want Nederland is toch het land van gelijke kansen en rechten. Als je maar hard genoeg werkt en je inzet dan kom je er wel. Uiteindelijk is niet de conclusie dat ik succesvoller ben dan mijn leraar mij inschatte. Ik ben mij meer gaan realiseren dat ik hier nu niet sta dankzij het systeem, maar ondanks het systeem. Ik heb gewoon ook veel geluk gehad. Ik heb geluk gehad omdat mijn vader de Nederlandse taal vloeiend spreekt en mijn leraar om een vervolgafspraak heeft gevraagd en ik vervolgens een hoger advies kreeg namelijk vbo/mavo. Daardoor kon ik stapelen en kwam ik uiteindelijk terecht op de universiteit.
Ik heb geluk gehad omdat ik ben geboren en opgegroeid aan het Hollandsepad, pal tegenover de Verkade fabriek tussen Zaanse huisjes in Zaandam oud-west. Een straat waar het niet uitmaakt of je Kousebroek heet of Köseoglu. Of je loodgieter, leraar, arts, militair of fabrieksarbeider bent. Ik heb geluk gehad dat mijn ouders uit noodzaak zijn gaan ondernemen en ik de juiste mensen ben tegengekomen tijdens mijn sollicitatiegesprekken. Ik heb veel geluk gehad. Maar niet iedereen heeft dat.
In onze samenleving bestaat het idee dat als je je best doet, je door het systeem in zekere zin rechtvaardig wordt behandeld. Een systeem waarin iedereen gelijke kansen en gelijke rechten heeft. Maar is dat nog wel zo? Onderzoeksbureaus laten al jaren zien dat het idee van gelijke kansen en de daadwerkelijke situatie ver uit elkaar liggen in ons land. Opleidingsniveau hangt in toenemende mate samen met je inkomenspositie, met waar je woont en op welke school je zit.
Groeiende ongelijkheid is dé sociale kwestie van onze tijd. We leven inmiddels in de grootste wooncrisis sinds de Tweede Wereldoorlog; goede gezondheidzorg en kansen op duurzame bestaanszekerheid, worden steeds schever verdeeld. Lonen blijven al heel lang achter op de economische groei, en de rechten van de werkende klasse zijn meer onder druk komen te staan. Er leven ongeveer 300.000 kinderen in armoede in ons land. De ongelijkheid is geen mythe, maar een feit.
Nu ook de middengroepen in de hoek staan waar de klappen vallen, wordt het pijnlijk duidelijk: armoede is niet aan het individu te wijten, maar is een gevolg van het collectief falen van het systeem. We hebben inmiddels vakantiearmoede, kledingarmoede, vleesarmoede, visarmoede, keuzearmoede en inmiddels ook energiearmoede.
Als we niet willen dat er bij elke transitie een nieuwe armoede bij komt, dan is het zaak dat armoede als een breed probleem wordt gedefinieerd, aangepakt wordt in Den Haag.
Voorzitter,
We zouden de financiële veerkracht van de samenleving moeten versterken, waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Maar hierop loopt het rijk al lange tijd achter de feiten aan, ofwel vanuit politieke verlamming, ofwel vanuit het idee dat de markt het wel zou oplossen. Er is gebrek aan een serieus offensief tegen die ongelijkheid door politiek Den Haag.
Hoewel we kritisch moeten blijven op Den Haag, ontslaat ons dat nog niet van de verplichting om de klappen deels op te vangen die de Zaanse inwoners nu vangen. En dat doet Zaanstad ook.
Armoede
Als eerste energiearmoede. Voor de korte termijn is het uiteraard heel goed dat het kabinet met maatregelen komt om de pijn te verzachten omtrent de energiecrisis. Het prijsplafond waar PvdA en GroenLinks al langer voor hebben gepleit, helpt daar ook zeker in. Maar het is incidenteel en het is de vraag of het genoeg is.
Voorzitter,
Wij zijn blij met de keuzes die het college hier lokaal heeft gemaakt. Met beperkende wetten en maatregelen handelt Zaanstad binnen de knellende kaders zoveel mogelijk wel en daar mogen we trots op zijn. Wij waarderen daarom ook het brede gevoel van urgentie in deze Raad als het gaat om (energie)armoede. En het in uitvoering brengen van het PvA Energiearmoede.
Maar ook met de huidige begroting zijn we er nog niet. We moeten daarom in de stad oog blijven houden voor de mensen die het niet meer redden en steeds opnieuw nadenken hoe we er voor hen kunnen zijn. Er zit een groot verschil tussen wijken en het principe ongelijk investeren om gelijkheid te bewerkstelligen omarmem wij ook.
Daarnaast zouden we het voorbeeld van Amsterdam en Rotterdam willen volgen en vinden we als PvdA Zaanstad dat we per direct moeten stoppen met de kostendelersnorm vanaf de leeftijd 21.
Daarnaast vinden we het belangrijk dat iedereen kan meedoen aan sport en cultuur ook volwassen met een laag inkomen. Dat is een gemis in Zaanstad en daarom komen we met een agenda initiatief.
Duurzaamheid
Om armoede aan te pakken, dienen we ook te kijken naar de herkomst van onze brandstoffen. We zijn te afhankelijk van fossiele brandstoffen van ver weg, van internationale markten en onzekere omstandigheden waar we vanuit de stad geen invloed op hebben. Ik ben trots op Zaanstad dat we onze verantwoordelijkheid pakken. En werken aan de realisatie van wind- en zonne-energie in de zoekgebieden van de Regionale Energiestrategie. Als we energie voor iedereen betaalbaar willen houden, moeten we op dit thema hard blijven sturen.
Wonen
Ten derde, wonen. We geven gehoor aan verzoeken om extra asielzoekers op te vangen. We bouwen woningen voor woningzoekenden uit Zaanstad en zetten in op betaalbare koop en middenhuur. Zaanstad zet in op versnelling van de nieuwbouwproductie en een groter betaalbaar aanbod in de vorm van minstens 30% sociale huur en 30% in het middensegment. Er zijn meer sociale huurwoningen nodig om verschillende aandachtsgroepen, zoals mensen die vanuit een zorginstelling doorstromen, te kunnen huisvesten.
Werk en sociale zekerheid
Als laatste werk en sociale zekerheid. We zijn nog ver verwijderd van een arbeidsmarkt die kansen biedt aan iedereen. Loonontwikkeling blijft achter en de onderkant van de maatschappij is er de afgelopen decennia nauwelijks op vooruitgegaan.
De beste werkwijze om mensen naar werk of participatie te bewegen is aandacht. Aandacht geeft perspectief en vertrouwen in de toekomst, en dat is net zo belangrijk als loon. Door op een andere manier te kijken naar de participatiewet en mensen maatwerk te leveren en te kijken welke scholing in competentie en vaardigheden mensen nodig hebben, kun je zorgen voor toekomstig werk.
We mogen als overheid niet voorbijgaan aan de werkelijke kansen op de arbeidsmarkt en de werkelijke vraagstukken die mensen belemmeren om aan het werk te gaan. Als PvdA vinden we het belangrijk dat we ons de komende tijd inzetten en zorgen dat Zaanstad en andere partners nadenken en in gesprek gaan over hoe we met elkaar effectiever kunnen zijn om mensen zekerheid te bieden juist in tijden waarbij ondernemers kampen met personeelstekort. In de begroting lezen we niets over een banenplan dat wel in het coalitieakkoord staat. De definitieve uitwerking zien we graag zeer snel tegemoet en daarnaast wachten we op het rapport van Berenschot inzake werkom.
Voorzitter, we gaan de komende weken tijdens het Zaanstad Beraad uitgebreid spreken over alle verschillende programma’s. Wij zullen daar ook kritische vragen stellen en inhoudelijke voorstellen doen.
Op een aantal thema’s zou ik nu stil willen staan.
Jeugdzorg:
In de jeugdzorg moeten we inzetten op normaliseren maar niet alleen vanuit een financieel oogpunt. Nu is het zo dat hulp terechtkomt bij ouders en kinderen die de weg binnen de jeugdhulp goed weten te vinden en i.p.v. de kinderen die de hulp het hardst nodig hebben. Er komen “ problemen” binnen de jeugdhulp terecht die bij het leven horen of vanzelf voorbij of over gaan. Onze oproep zou dan ook zijn “ Normaliseren waar het kan en direct duurzaam investeren waar nodig”.
Sociale wijkteams
Zowel het Jeugdteam en de Sociale Wijkteams als de specialistische zorg aanbieders hebben moeite om voldoende geschikt personeel te vinden. Mede hierdoor zijn de wachtlijsten in de zorg moeilijk in te lopen. Maar ook in andere functies, bijvoorbeeld rondom sport, is het moeilijk om vacatures te vervullen. Ook voor de aanpak van problematiek op het snijvlak van zorg en veiligheid, is voldoende opgeleid personeel een belangrijke voorwaarde, zowel binnen de lokale teams als in regionale organisaties. Door tekorten op de arbeidsmarkt staat dit onder druk. Aandachtspunt is ook dat diverse ambities afhankelijk zijn van (tijdelijke) subsidies. Vanwege de benodigde stabiliteit en continuïteit is het wenselijk het aantal speerpunten te beperken, terwijl er juist een toenemende vraag is vanuit de omgeving.
We maken ons zorgen om de veiligheid in onze stad. Als PvdA verstaan we onder handhaving ook preventie en niet alleen repressie. Daarom zien we uit naar de preventieve aanpak van risicovolle jeugd.
Voorzitter, tot slot. Zoals ik aan het begin van mijn bijdrage al had aangegeven. Groeiende ongelijkheid is dé sociale kwestie van onze tijd. Ongelijkheid splijt de verbondenheid van onze samenleving en dat is gevaarlijk. Omdat die verbondenheid een cruciale voorwaarde is voor sociale samenhang en leefbaarheid. Omdat eenheid ons verrijkt en verdeeldheid ons vergiftigt.
Armoede is geen keuze. Daarom hebben we met z’n allen de verantwoordelijkheid om de mensen weer een stem te geven. Dat is heel hard nodig voor mensen die zich in de steek gelaten voelen door de politiek.
En dat lukt alleen als we het samen doen.”
Eylem Köseoglu
Fractievoorzitter PvdA Zaanstad
